We kunnen het niet alleen maar dan moet de burger ook wel willen en durven helpen.
Als diender die al meer dan 40 jaar meedoet in blauw, ben ik wel gewend aan het feit dat de burger bijna apathisch de andere kant opkijkt, wanneer in zijn of haar omgeving andere burgers zich misdragen. Maar wat ik laatst in de tram op mijn vrije dag meemaakte, was voor mij de druppel om daar nog maar eens de aandacht voor te vragen.
Ik zat op de achterste bank van de tram en we staan stil bij een halte. Ik zag dat een slecht ter been zijnde oude dame probeerde de tram te halen. Tot mijn opluchting gelukte het de dame om nog op tijd in te stappen. Vlak voordat ze op de eerste tree van de tram wilde stappen, schoot voor haar langs een jong Marokkaantje de tram in. De dame schrok hiervan maar strompelde naar de laatste vrije zitplaats en wilde gaan zitten. Maar wederom ging het Marokkaantje vlak voor de dame d’r neus op het laatste vrije plekje zitten. De dame vroeg op vriendelijke toon; “Ach jongeman, mag ik daar zitten?” Het Marokkaantje antwoordde haar daarop: “Oprotten heks!”
Het leek op dat moment of ik met een mes in mijn hart werd gestoken. Ik vloog overeind en vol emoties maakte ik de jongeman duidelijk dat hij snel plaats moest maken en dat ik hem, wanneer hij dat niet deed, daarbij een handje zou helpen. Op dat moment kreeg ik meteen alle ziektes die er zijn over mij heen en maakte het Marokkaantje ook mij op luide toon kenbaar dat ik op moest rotten, anders zou hij even zijn maatjes bellen die mij dan wel bij de volgende halte “zouden helpen”.
U begrijpt, op dat moment ging mijn bovenkamer op z’n kop. Wat moest ik doen? Mijn gevoel zei: “Grijp die eikel en laat de dame gaan zitten”. Maar meteen er overheen dacht ik aan mijn baan. Wat nu, als dit uit de klauwen loopt. Dan ben ik weer de verliezer omdat de jongeman gaat roepen dat ik het deed omdat hij Marokkaan was. Weer negatieve aandacht voor de politie. Wat zouden mijn bazen daar wel niet van zeggen.
Ik koos eieren voor mijn geld en wilde op mijn vrije dag geen gelazer oplopen. Voor mijn gevoel moest ik tot 10 tellen en heb dat met heel veel ergernis gedaan. Ik bood de dame mijn stoel aan en zei tegen het jonge Marokkaantje: “Je moet nog heel veel manieren leren jongen”. Het Marokkaantje stapte bij de volgende halte uit en zei toen tegen mij dat ik twee haltes verderop wel te maken zou krijgen met zijn vrienden en hij begon spontaan te bellen via zijn mobiele telefoon.
De tram begon weer te rijden en toen gebeurde er iets wat mij voor de tweede keer deed ontploffen. Bijna alle inzittenden van de tram begonnen spontaan voor mij te klappen. Enkelen stonden zelfs applaudisserend op van hun zitplaats. Ik kreeg teksten naar me toe als “goed zo”, “flink aangepakt meneer” en “blij dat u hem even de oren heeft gewassen”.
Ik riep toen: “Jullie hadden moeten klappen toen hij tierend tegenover mij stond. Had toen massaal je afkeer laten blijken. Nu dacht hij dat er maar één bijdehand was en die wilde hij wel de bek snoeren. Nee, als jullie allemaal op dat moment jullie ongenoegen hadden getoond, had hij een ander beeld gekregen. Nu zit ik niet meer op jullie steun te wachten. Ik geef je een advies, wees behulpzaam op het juiste moment!”. Bij de volgende halte verliet ik met een bloeddruk van 200 de tram.
Had ik alweer spijt dat ik mij als burger/politieman had bemoeid met de samenleving? Nee, ik ben wie ik ben en had geen spijt. Onwillekeurig schoten er wel gedachten door mijn hoofd als “dat ik geen dienst had” en “bemoei je er ook niet mee man, laat gaan”. Maar ja dan zou ik mij ook schuldig hebben gemaakt aan lijdzaam toezien. Ook wegkijken en die oude dame zo respectloos laten schofferen. Aan de andere kant wilde ik ook geen problemen. Je weet het nu wel. Wie zich ergens mee bemoeit, komt vaak in de shit, dus wegkijken is gewoon veiliger toch? Ook voor die politieagent waarvan wordt verwacht dat hij het (ook in zijn vrije tijd) tactisch oplost.
Ik stapte dan ook veel te vroeg uit de tram om de confrontatie met de eventuele vriendjes die me zouden opwachten te voorkomen. NIET UIT ANGST, laat dat duidelijk zijn, maar meer om als diender in vrije tijd geen gelazer te krijgen. Ik moest kotsen van me zelf.
De gebeurtenis gaf mij overigens wederom de bevestiging: Om de burger weer betrokken te maken, is er nog een lange weg te gaan. “Help de hulpverleners” is nog steeds een schreeuw in de woestijn.
Het genoemde voorval is herkenbaar. Nu kunnen we met elkaar wel zeggen dat we samen verantwoordelijk zjn voor veiligheid, maar bij verantwoordelijkheden horen ook bevoegdheden. Om de jongeman tot de orde te roepen heb je als burger en u als agent in burger geen bevoegdheden. Om trammelant te voorkomen houden we afstand en komen niet verder dan een verzoek. Dat heeft niet te maken met lafheid maar met het niet hebben van bevoegdheid. De wet geeft de burger ook geen “back-up” als er gelazer komt dus onstaat er een apatische houding. Het blijft een lastige kwestie. Ik denk niet dat de wet alles kan/moet oplossen. Het moet uit de mens zelf komen. Mijn oude lui noemden dat innerlijke beschaving. Als een ieder het gevoel zou krijgen dat goede omgang en respect voor elkaar ons leven en onze maatschappij blijer en gelukkiger maakt dan kan er wellicht iets veranderen. Maar dan hebben we zoals al is opgemerkt nog een lange weg te gaan.
Een oplossing voor het zitplaats probleem in het openbaar vervoer kan zijn dat een aantal zitplaatsen worden aangemerkt als ouderen zitplaatsen(b.v. ouder dan 65 jaar)of als slecht ter been zitplaatsen. Dit zou je soortgelijk kunnen vergelijken met de gereserveerde parkeerplaatsen voor invaliden. De ouderen zitplaatsen kunnen dan aangegven worden met stickers boven de zitplaatsen. Als er geen ouderen meereizen kunnen ze natuurlijk door andere passagiers gebruik worden, Maar als er een oudere instapt zou een van de jongere passagiers die op een dergelijke zitplaats zit de zitplaats beschikbaar moeten stellen aan de oudere. Een idee misschien maar misschien ook niet. Want gedrag zou dan weer bij wet geregeld moeten worden. En de vraag is dan of de wet elke keer voor dergelijke gevallen ingericht moeten worden om nog maar niet over handhaving te hebben. Oom agent dan wel BOA’s hebben het al druk genoeg denk ik.